თურქეთის ხელისუფლებამ დადებითად შეაფასა ის კამპანიები და ინიციატივები, რომლებიც სოციალური ზიანის შემცირებასა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის გაუმჯობესებას ისახავს მიზნად — აღნიშნული პროგრესი ნარკომანიის წინააღმდეგ ბრძოლის უმაღლესი საბჭოს ყოველწლიურ სხდომაზე იქნა ხაზგასმული.

სხდომას პრეზიდენტის სასახლეში ვიცე-პრეზიდენტი ჯევდეთ ილმაზი ხელმძღვანელობდა. შეხვედრაზე ხელისუფლებამ დეტალურად ისაუბრა იმ 91 ინიციატივიდან 88-ის განხორციელების პროგრესზე, რომლებიც 2019 წელს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ორგანიზაცია YEŞİLAY-მა (მწვანე ნახევარმთვარე) წამოაყენეს.

სხდომაზე ყურადღება გამახვილდა თურქეთში სხვადასხვა ტიპის დამოკიდებულებასთან ბრძოლის გაძლიერებულ და მრავალდონიან ინსტიტუციურ თანამშრომლობაზე — მათ შორის ნარკოტიკების პრევენციაზე, ალკოჰოლის კონტროლსა და ციფრულ უსაფრთხოებაზე.

ამინისტროებმა წარადგინეს მონაცემებზე დაფუძნებული ანგარიშები, რომლებიც მოიცავდა რეაბილიტაციის ცენტრების გაფართოებას, დამოკიდებულების დაძლევის კლინიკების რაოდენობის ზრდას, სკოლებში დანერგილ საგანმანათლებლო პროგრამებსა და ნარკოტიკების კონტრაბანდის წინააღმდეგ საბაჟო კონტროლის გამკაცრებას.

ეკონომიკური სირთულეებისა და პოლიტიკური დაძაბულობის ფონზე, ეს სხდომა გარკვეული პოლიტიკის თანმიმდევრულობის სიმბოლოდ იქცა.

ერდოღანის ადმინისტრაცია უკვე დიდი ხანია დამოკიდებულების პრევენციაზეა ფოკუსირებული და ეს საკითხი ორგანიზებულად, მრავალინსტიტუციური თანამშრომლობით განიხილება.

ილმაზის ხელმძღვანელობით, სამინისტროებმა პრევენციის, სამართალდაცვისა და განათლების სფეროში ძალისხმევა კოორდინირებულად გააერთიანეს, რაც გრძელვადიან სოციალურ სტაბილურობისკენ არის მიმართული.

თუმცა, წარმატებების მიღმა ერთი თვალშისაცემი გამონაკლისი იდგა — ონლაინ აზარტული თამაშები („სანალ ბაჰის“), სექტორი, რომელიც სწრაფად ფართოვდება, ხელისუფლება კი მის შესაკავებლად მხოლოდ მინიმალურ ნაბიჯებს დგამს.

ილმაზი, რომელსაც პრეზიდენტ ერდოღანი მკაცრ მმართველად მოიაზრებს, ზედამხედველობდა როგორც პოლიციურ, ისე დამოკიდებულებასთან ბრძოლისა და ეკონომიკური რეფორმების პროგრამებს. მისივე აღიარებით, სახელმწიფოს არ აქვს აზარტულ თამაშებზე დამოკიდებულების სრული სურათი, მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული პრობლემა სულ უფრო მძაფრად აისახება როგორც სოციალურ, ისე ეკონომიკურ სფეროებზე.

ამ „ბრმა წერტილის“ მიზეზი პოლიტიკური და ინსტიტუციური ფაქტორების კომბინაციაა. უკანონო აზარტული თამაშები კარგად იყენებს იმ სივრცეებს, რომლებიც ფინანსური ტექნოლოგიების განვითარებამ, სამართალდამცავი სტრუქტურების გულგრილობამ და პოლიტიკურმა მოსახერხებლობამ შექმნა. მიუხედავად იმისა, რომ პოლიციამ ნარკოტიკულ ქსელებთან ბრძოლაში მნიშვნელოვან პროგრესს უკვე მიაღწია, აზარტული თამაშები მაინც რჩება იმ საკითხად, რომლის მწვავედ დაყენება ანკარაში ბევრს არ სურს.

მმართველმა პარტიამ დაავალა ფედერალურ პოლიციასა და დაზვერვას ეროვნული სამოქმედო გეგმის შედგენა, თუმცა ბევრს არ სჯერა, რომ ეს საკითხი მთავარ პრიორიტეტად იქცევა. ეს საკითხი წლების განმავლობაში იყო ყოფილი მინისტრისა და ახლა უკვე ოპოზიციის ლიდერის, ალი ბაბაჯანის დღის წესრიგში. ის რეგულარულად აკრიტიკებს იმ პირებსა და ჯგუფებს, რომლებიც ერდოღანის გარემოცვასთან არიან დაკავშირებულნი.

ეჭვები არ ცხრება — აქვს თუ არა მმართველ პარტიას პოლიტიკური ნებისყოფა, წამოიწყოს სერიოზული ბრძოლა, რომელმაც შესაძლოა გამოიწვიოს უხერხული კავშირების გამჟღავნება ან არაოფიციალური შემოსავლების წყაროებზე ზემოქმედება.

ეს შფოთვა კიდევ უფრო გაღრმავდა მას შემდეგ, რაც მაისში დააკავეს ფინტექ აპლიკაცია Papara-ს დირექტორი აჰმედ ფარუქ კარსლი — ბიზნესმენი, რომელიც თურქეთის ფინტექ უნიკორნად ითვლებოდა.

კარსლი პოლიციის დაზვერვის დეპარტამენტმა კორუფციაში ბრალდებით მას შემდეგ დააკავა, რაც გამოაშკარავდა, რომ Papara-მ უკანონო ფსონებზე წვდომა 26,000-ზე მეტ ანგარიშს მისცა — სულ ₺12.9 მილიარდი (დაახლოებით €340 მილიონი) მოცულობით.

ეს სკანდალი არა მხოლოდ თურქეთის მიწისქვეშა აზარტული თამაშების ეკონომიკის მასშტაბს, არამედ იმ ციფრულ ფინანსურ ინფრასტრუქტურას უსვამს ხაზს, რომელიც მას ემსახურება.

Papara-ს საქმეზე ხელისუფლების დუმილი — სტანდარტული სამართლებრივი რეაგირების მიღმა — ბევრისთვის საეჭვოდ გამოიყურება. იმ პირობებში, როდესაც ფინტექ სექტორი სწრაფად ფართოვდება და მობილური გადახდების გამოყენება იზრდება, ამ ვითარებაში რეგულატორი აშკარად ვერ იღებენ მკაფიო და მტკიცე გადაწყვეტილებას იმ ფინტექ პლატფორმების მიმართ, რომლებიც ერთდროულად მომხმარებლებს სთავაზობენ კომფორტს, მაგრამ შეიძლება კრიმინალური საქმიანობისთვისაც გამოიყენონ.

დრო ამ მხრივაც მოუხერხებელია. პრეზიდენტ ერდოღანის რეიტინგი წლების მანძილზე ყველაზე დაბალ ნიშნულზეა, განსაკუთრებით მაისის პოლიტიკურ დაპატიმრებებსა და სტამბოლში გამართულ აქციებსა და გაფიცვებს შემდეგ.

ერდოღანის კონსერვატიული იმიჯი წლებია მორალურ ავტორიტეტზეა დაფუძნებული — ნარკოტიკების წინააღმდეგ ბრძოლა, ტრადიციული ოჯახური ღირებულებების მხარდაჭერა და სოციალური ტრადიციონალიზმი. თუმცა აზარტული თამაშების გავრცელება — განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც მას მხარს უჭერენ ფინანსური ინსტიტუტები, რომლებიც მმართველ პარტიასთან არიან დაკავშირებულნი — სერიოზულ საფრთხეს უქმნის ამ ნარატივს.

თუ ილმაზის კომენტარი გაფრთხილებად იყო ჩაფიქრებული, ის შესაძლოა მიანიშნებდეს შიდა დაპირისპებაზე მთავრობაში — ტექნოკრატებსა და პარტიის ლოიალისტებს შორის: პირველები ხედავენ პოლიტიკურ პრობლემას, ხოლო მეორენი არ არიან მზად, რომ ეს ხარვეზი აღიარონ ან გამოასწორონ.

სხდომის დასრულებისას ილმაზმა მარტივი კითხვა დასვა:
„უნდა დავაწესოთ დაცვის მექანიზმები გემბლინგზეც, ისევე როგორც სხვა ციფრულ საფრთხეებზე?“

ეს კითხვა იშვიათად ისმის მმართველი ელიტის წრეებში — უმეტესობა ხმამაღლა დასმას ვერ ბედავს. თუმცა თუ მთავრობა საზოგადოებრივ ნარატივზე კონტროლის შენარჩუნებას აპირებს, განსაკუთრებით დამოკიდებულების საკითხთან დაკავშირებით, შესაძლოა დროა, გადადგას უფრო გაბედული ნაბიჯი და პოლიტიკური სიფრთხილე გვერდზე გადადოს.

ონლაინ აზარტული თამაშები უბრალოდ მავნე ჩვევა კი არა — სისტემური რისკია, რომელიც საზოგადოებრივ ჯანმრთელობას, კრიმინალურ ფინანსებსა და პოლიტიკურ მთლიანობას აყენებს საფრთხის ქვეშ.

წყარო