უზბეკეთის მთავრობამ პენალურ კოდექსში დაამატა ახალი მუხლები, რომლებიც აზარტული თამაშების წესების დარღვევებს ეხება. ეს ცვლილება წინ უსწრებს ახალ სათამაშო რეგულაციებს, რომლის ამოქმედება 2025 წლის 9 ოქტომბერს არის დაგეგმილი.

სანქციების პროექტი მომზადდა პერსპექტიული პროექტების ეროვნული სააგენტოს (NAPP) მიერ, რომელიც 2024 წლიდან სათავეში უდგას ახალი უზბეკური კანონის — „აზარტული თამაშების, ლატარიებისა და ფსონების ორგანიზებისა და ჩატარების შესახებ“ — დანერგვას.

პენალურ კოდექსში ცვლილებები საჭიროა, რათა შესაძლებელი იყოს სანქციების გამოყენება როგორც ადგილობრივი, ასევე იმ უცხოური ორგანიზაციებისთვის, რომლებიც  არალეგალურად სთავაზობენ უზბეკეთის მოქალაქეებს ონლაინ თამაშებს, ლატარიებსა და ფსონებს.

ახალი კანონით, სანქციები გავრცელდება როგორც ადგილობრივ, ისე უცხოურ კომპანიებზე და მათი ოდენობა მიბმული იქნება უზბეკეთის საბაზო აღრიცხვით ერთეულზე (BRV).

უცხოურ კომპანიებს, რომლებიც უზბეკეთის მოქალაქეებს ადგილობრივი ლიცენზიის გარეშე სთავაზობენ სათამაშო სერვისებს, დაეკისრებათ ჯარიმა 25,000 BRV, რაც დაახლოებით 753,000 ევროს ექვივალენტია.

ყველაზე მკაცრი ზომების მიხედვით, შესაძლებელია იმ შემოსავლის კონფისკაცია, რომელიც არალეგალური თამაშებით არის მიღებული, კომპანიებისთვის კი იზღუდება წვდომა უზბეკურ ბანკებზე, ინტერნეტსა და ფინანსური დაწესებულებების სერვისებზე.

იგივე ჯარიმები გავრცელდება ნებისმიერ ფიზიკურ კაზინოსა და ფსონების წერტილზე, რომელიც არალეგალურად ფუნქციონირებს უზბეკეთის ტერიტორიაზე — მათ შორის მობილური ტერმინალების შემთხვევაშიც.

კომპანიებს, რომლებიც დაარღვევენ ფულის გათეთრების საწინააღმდეგო სტანდარტებს ან არასწორად გამოიყენებენ მომხმარებელთა პერსონალურ მონაცემებს, დაეკისრებათ 15,000 BRV-ის ჯარიმა — დაახლოებით 452,000 ევრო. ლიცენზიის გარეშე აზარტული თამაშებისთვის დეპოზიტების ან ფსონების მიღება გამოიწვევს ჯარიმას 301,000 ევროს ოდენობით.

ლიცენზიის კაპიტალური გარანტია

კომპანიებმა ლიცენზიის აღებამდე უნდა დააკმაყოფილონ მკაცრი ფინანსური მოთხოვნები. ონლაინ ფსონებისა და კაზინოების გახსნის მსურველებს სჭირდებათ მინიმუმ 56.25 მილიარდი უზბეკური სუმის (დაახლოებით 3.9 მილიონი ევრო) ავტორიზებული კაპიტალი. ლატარიის ორგანიზატორებისთვის მოთხოვნა შეადგენს დაახლოებით 1.4 მილიონ ევროს.

ასევე სავალდებულო იქნება რეზერვული ფონდი, რომელიც გარანტიას მისცემს ჯეკპოტებისა და მოგების გაცემის შესაძლებლობას — 1.75 მილიონი ევრო აზარტული თამაშების ოპერატორებისთვის და დაახლოებით 945,000 ევრო ლატარიის სექტორისთვის.

ახალი სათამაშო რეჟიმის ამოქმედებას NAPP გაუწევს კოორდინაციას და შეასრულებს მარეგულირებლის როლს მანამ, სანამ მთავრობა ცენტრალიზებულ ორგანოს შექმნის ლიცენზირებისა და სათამაშო საქმიანობის მონიტორინგისთვის.

სააგენტო აცხადებს, რომ კანონმდებლობა და ლიცენზირების სისტემა წარმოადგენს „აკრძალვაზე უარის თქმას და გამჭვირვალე, მკაცრი კონტროლის პირობებში ბაზრის გახსნას, სადაც არალეგალურ ოპერატორებზე ტოლერანტობა ნულოვანია.“

გათვლილი სისტემა

უზბეკეთში სათამაშო სექტორის ლიბერალიზაციის საკითხი 2019 წლიდან პარლამენტში განიხილება. 2024 წელს კი პრეზიდენტმა შავკატ მირზიოევმა გადამწყვეტი ნაბიჯი გადადგა — ხელი მოაწერა კანონს, რომელიც რეგულირებული სათამაშო რეჟიმის ამოქმედებას ითვალისწინებს.

მან ნდობა გამოუცხადა NAPP-ს იმ პირობით, რომ სექტორიდან მიღებული შემოსავლები მიმართული იქნებოდა სპორტული ინფრასტრუქტურის განვითარებასა და სპორტსმენთა მხარდაჭერაზე.
ერთ-ერთ მნიშვნელოვან პროექტს წარმოადგენს ერთიანი სახელმწიფო რეესტრის (USRBP) დანერგვა — სისტემა, რომელიც რეალურ დროში აღრიცხავს ფსონებს, მოგებებსა და მომხმარებელთა ანგარიშებს, რაც უზრუნველყოფს ფინანსური მოძრაობების სრულყოფილ მონიტორინგს.

USRBP ასევე დააწესებს ყოველთვიურ ლიმიტებს ფსონებზე და შეინახავს მოთამაშეთა იდენტიფიკაციის მონაცემებს — რაც მომხმარებელთა დაცვის დამატებით მექანიზმს წარმოადგენს, განსაკუთრებით იმ ქვეყნებთან შედარებით, სადაც მსგავსი რეგულაციები ნაკლებად არის დანერგილი.

აღსანიშნავია, რომ კანონი უზბეკეთის ახალ სათამაშო ორგანოს ანიჭებს უფლებამოსილებას, იმოქმედოს როგორც მარეგულირებელი, ასევე აღმასრულებელი ორგანო. დარღვევების შემთხვევაში, სააგენტოს დირექტორი, შიდა სანქცირების კომისიის დასკვნაზე დაყრდნობით, გასცემს ოფიციალურ გაფრთხილებას 3 სამუშაო დღეში. კომპანიებს ექნებათ 15 დღე, რომ გადაწყვეტილება გაასაჩივრონ NAPP-ის შიდა საბჭოში ან სამოქალაქო სასამართლოში.

მთავრობის განცხადებით, ჯარიმების 50% პირდაპირ სახელმწიფო ბიუჯეტში შევა, ხოლო დარჩენილი ნაწილი NAPP-ის საქმიანობის დაფინანსებას მოხმარდება. თუმცა, ჯარიმის გადახდა კომპანიას არ ათავისუფლებს შემდგომი სისხლის სამართლის ან ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისგან.

„ეს არ არის გადახდის გზით ბაზარზე შესვლის მოდელი,“ — ნათქვამია NAPP-ის ოფიციალურ განცხადებაში. „ეს არის შესაბამისობაზე ორიენტირებული ბაზარი, რომელიც დააჯილდოებს გამჭვირვალობას და კაპიტალის დისციპლინას“.

უზბეკეთში აზარტული თამაშები მთლიანად აკრძალულია 2007 წლიდან — მცირე გამონაკლისების გარდა, რომლებიც სახელმწიფო ლატარიებს ეხებოდა. 2025 წლის რეფორმები კი სტრატეგიულ ცვლილებას გულისხმობს: ეს ნაკლებად წააგავს სექტორის ლიბერალიზაციას და უფრო მეტ კონტროლს და მონეტიზაციას ნიშნავს სახელმწიფოს მხრიდან — პროცესს, რომელიც წლების განმავლობაში ფარულად მაინც მიმდინარეობდა.

მთავრობამ ეს ცვლილება გაამართლა იმით, რომ საჭიროა ეკონომიკური აქტივობის ფორმალიზება, ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლის გაძლიერება და ბიუჯეტის შევსება.

ლიცენზირების დეტალური წესების გამოქვეყნება უახლოეს კვირებში იგეგმება, ხოლო განაცხადების პირველი ეტაპი ოქტომბრის დასაწყისამდე დაიწყება. უზბეკეთი — ცენტრალური აზიის ყველაზე მჭიდროდ დასახლებული ქვეყანა — აქტიურად ემზადება ლეგალური ფსონების მიღებისთვის. პროცესის წარმატება დამოკიდებული იქნება ტექნოლოგიური და მარეგულირებელი სისტემების შესაძლებლობაზე, ეფექტურად დაიცვას მომხმარებლები არალიცენზირებული ოპერატორების ზემოქმედებისგან.

წყარო