საიდუმლო არ არის, რომ მსხვილი ბუქმეკერული კომპანიებისთვის გახდა პრესტიჟული სპორტის განვითარების დაფინანსება. სხვადასხვა კომპანიის ლოგოები გუნდის მაისურებზე დიდი ხანია არის სპორტული ატრიბუტის ნაწილი. თითქმის ყველა ევროპულ გუნდს აფინანსებს ბუქმეკერული კომპანიები. მრავალი საერთაშორისო კომპანია გეგმავს სარეკლამო აქტივობებს არა მხოლოდ ფეხბურთელების მეშვეობით, არამედ პროფესიულ საფეხბურთო ლიგებსა და საერთაშორისო შეჯიბრებებშიც. ოპერატორები დიდ ფულს ხარჯავენ თავიანთი კომპანიების პოპულარიზაციისთვის. დიდ ინვესტიციებს დებენ სპორტის განვითარებაში. მსგავსი ინვესტიციები პრესტიჟის და პიარის საკითხია ნებისმიერი მსხვილი  კომპანიისთვის. 

 აღნიშნული განსაკუთრებით ეხება ონლაინ ტოტალიზატორებს და დიდ ონლაინ სათამაშო პლატფორმებს. შეიძლება ითქვას, რომ სპორტული ფსონები არის ლოკომოტივი ნებისმიერი სათამაშო პლატფორმისთვის. ნებისმიერ მომხმარებელს შეუძლია, გართობა, თავისი საყვარელი გუნდის მოგებაზე ფსონის დადება. დღეს შეიძლება ითქვას, რომ სპორტის დაფინანსებაში წვლილის დიდი წილი დიდ საერთაშორისო თუ ადგილობრივ ონლაინ პლატფორმებზე მოდის. მათ შორისა  ისეთი მსხვილი მოთამაშეები, როგორიცაა: Entain, Flatter, Betson groupn და მრავალი სხვა.  

ქართული აზარტული თამაშების ბაზარი ყოველწლიურად 10 მილიონ დოლარზე მეტს ხარჯავს სპონსორობაზე. ფინანსდება არა მხოლოდ დიდი სპორტული კლუბები, არამედ ინდივიდუალური სპორტსმენები, მათ შორის დამწყებიც.  ეს განსაკუთრებით აქტუალური ხდება პერსპექტიული დამწყებებისთვის, რომლებსაც აქვთ საერთაშორისო ასპარეზზე საკუთარი თავის გამოხატვის სურვილი. მათ შორის შეიძლება ჩამოვთვალოთ რამდენიმე ცნობილი ათლეტი, რომლებმაც მიიღეს დახმარება სათამაშო კომპანიისგან და გავიდნენ მსოფლიო ასპარეზზე, მოიგეს ერთზე მეტი ჯილდო და ჰყავთ მილიონობით გულშემატკივარი: ლაშა ტალახაძის, ხვიჩა კვარაცხელიას, ლევან საგინაშვილი - ეს იმ სპორტსმენების მცირე სიაა, რომლებმაც ქართული ფსონების სპონსორობით შეძლეს სპორტული სიმაღლეების დაპყრობა და ბევრი მედლის მოპოვება. 

სპორტული შეჯიბრებები სპონსორების გარეშე წარმოუდგენელი გახდა. ბევრ ევროპულ ქვეყანაში მსჯელობენ მისაღებია თუ არა ასეთი სპონსორობა? ხომ არ მოქმედებენ ბუკმეკერული კომპანიები სპორტულ შედეგების შედეგზე? თუმცა შეიძლება ითქვას, რომ დღეს ერთზე მეტი ორგანიზაციაა შექმნილი, რომელიც სამართალდამცავი უწყებების მეშვეობით აკონტროლებს და ეწინააღმდეგება „ჩაწყობილი“ მატჩებს სახელმწიფო დონეზე. სპორტში ეთიკური ქცევის სხვადასხვა წესი არსებობს. 

 ბევრი სახელმწიფო ამას მიუღებლად არ თვლის. შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ორივე მხარე  იღებს სარგებელს. ტოტალიზატორები პოპულარიზაციას უწევენ თავიანთ მომსახურებას, გუნდები იღებენ დამატებით თანხებს, რომლებიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას შემდეგი მიზნებისთვის: 

• მოთამაშეთა, მათ შორის ახალგაზრდული გუნდების პროფესიული დონის ამაღლება; 

• მატერიალურ-ტექნიკური ბაზის გაუმჯობესება, უმაღლესი ხარისხის, თანამედროვე აღჭურვილობის შეძენა; 

• სპორტული ინვენტარის, ფორმების შეძენა; 

• სპეციალიზებული ძვირადღირებული ტრენაჟორების შეძენა, მათ შორის აღდგენითი და სარეაბილიტაციო, რაც საშუალებას აძლევს მოთამაშეს ტრავმის შემდეგ სწრაფად გამოჯანმრთელდეს; 

• სატრანსპორტო მომსახურების შესყიდვა; 

• მოთამაშეებისთვის ხარისხიანი სამედიცინო დახმარების გაწევა, პროფილაქტიკური, თერაპიული თუ აღდგენითი. 

სპორტული გუნდის სპონსორობა საუკეთესო რეკლამაა ნებისმიერი ტოტალიზატორისთვის, რათა გულშემატკივარი ხდება მისი პოტენციური მომხმარებელი.  

იმისათვის, რომ უკეთ გავიგოთ, რა სარგებელი შეიძლება მოიტანოს აზარტულმა კომპანიამ სპორტში, შეგვიძლია განვიხილოთ რამდენიმე მსხვილი კომპანია, რომლებიც ასეთ ასპონსორებენ სპორტს. 

2019 წელს Entain-მა შექმნა გლობალური ფონდი კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობის ინიციატივების დაფინანსების კოორდინაციისა და მხარდაჭერისთვის. ფონდის მეშვეობით კომპანიამ პირობა დადო, რომ ფონდში 100 მილიონ ფუნტის ინვესტიციას გააკეთებს მომდევნო ხუთი წლის განმავლობაში, ახალი Pitching In პროგრამის ჩათვლით, რომელიც მხარს უჭერს სპორტსა და სპორტსმენებს. 

თავდაპირველად, ფონდი ორიენტირებული იყო ოთხ ძირითად მიმართულებაზე: 

• კვლევა, განათლება და მკურნალობა პასუხისმგებლიანი აზარტული თამაშების, აზარტული თამაშების რეგულირება; 

• ქალთა და შშმ პირთა სპორტი; 

• მამაკაცის ჯანმრთელობა - ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე განსაკუთრებული აქცენტით; 

საინვესტიციო ფონდი "Pitching in in Mass Sports" 

Pitching In დაიწყო იმ დროს, როდესაც საფეხბურთო კლუბები და სპორტული ორგანიზაციები განიცდიან COVID-19 პანდემიისას უპრეცედენტო გავლენას ფინანსებზე. 2020 წლის სექტემბერში დაწყებული, მრავალ მილიონდოლარიანი მრავალწლიანი საინვესტიციო პროგრამა დაიწყო ჩრდილოეთ პრემიერ ლიგისა და სამხრეთ ლიგის Trident Leagues პარტნიორობით. ისინი მეშვიდე და მერვე ადგილზე არიან ინგლისის საფეხბურთო ლიგის რეიტინგში. . 

SportsAid 

დიდი ხნის სტრატეგიული პარტნიორობით SportsAid-თან, საქველმოქმედო ორგანიზაციასთან, რომელიც მხარს უჭერს განვითარებად სპორტსმენებს და მისი Pitching In საინვესტიციო პროგრამის ნაწილის მეშვეობით, Entain-ი  ბრიტანელ სპორტსმენებს ფინანსურ მხარდაჭერას, აღიარებასა და პიროვნული განვითარების შესაძლებლობებს აძლევს. თითოეული სპორტსმენი იღებს ყოველწლიურ ჯილდოს, რომელიც ფარავს ისეთ ხარჯებს, როგორიცაა მოგზაურობა, საცხოვრებელი და სპეციალური აღჭურვილობა. პარტნიორობის მეშვეობით Entain-ი ყოველწლიურად ეხმარება 50 მომავალ სპორტულ ვარსკვლავს მთელი ქვეყნის მასშტაბით. 

საფეხბურთო კლუბი "ინტერი მილანი" - ქალთა ფეხბურთის პოპულარიზაცია.

ფონდი Entain-ი თანამშრომლობს მილანის საფეხბურთო კლუბთან, რათა ხელი შეუწყოს იტალიაში ქალების მონაწილეობას ფეხბურთში. ეროვნული მედიის კამპანიის მხარდაჭერით, Gazzetta dello Sport-თან პარტნიორობით, პროექტი ავითარებს ფეხბურთთან დაკავშირებულ შოუს დამწყები ქალი ფეხბურთელებისთვის. 

ამერიკული ფონდი სპორტული ფსონების კვლევის მხარდასაჭერად

ფონდი გახდა დონორი სპორტული ფსონების კვლევისა, რომელიც ახლა დაიწყო აშშ-ს პასუხისმგებ თამაშების ეროვნულმა ცენტრმა. აშშ-ში აღნიშნული კვლევა უპრეცენდენტოა და მისი მიზანია, დააჯილდოოს წამყვანი ინსტიტუტების მკვლევარები. კვლევა ეხება  ლეგალური და სწორად რეგულირებული სპორტული ფსონების პროცედურებს და ასევე აღნიშნულის გავლენას საზოგადოებრივ ჯანმრთელობაზე. 

გერმანული სპორტული გაერთიანების ფორუმი 

Entain Foundation-მა გერმანიის ბუნდესლიგის კლუბებთან Borussia Dortmund და 1.FC Koeln, ისევე როგორც Play Fair Code  ცოტა ხნის წინ წამოიწყო გერმანული სპორტული გაერთიანების ფორუმი. ფორუმის მიზანია ცნობადობის ამაღლება გერმანიასა და სხვა გერმანულენოვან ქვეყნებში სპორტული კეთილსინდისიერების პროგრამების შესახებ. 

პროფესიონალ მოთამაშეთა ფედერაცია 

ფონდი თანამშრომლობს პროფესიონალ მოთამაშეთა ფედერაციასთან ("PPF"), გაერთიანებული სამეფოს პროფესიონალ მოთამაშეთა ასოციაციების ეროვნულ ორგანიზაციასთან, რათა დააფინანსოს მოთამაშეთა საგანმანათლებლო პროგრამები მატჩების საწინააღმდეგოდ. პარტნიორობა საშუალებას აძლევს PPF-ს მხარი დაუჭიროს ონლაინ და პირისპირ ვარჯიშის განვითარებას ისეთ სპორტში, როგორიცაა ფეხბურთი, კრიკეტი, რაგბი, გოლფი, მშვილდის სროლა და სნუკერი. 

როგორც ზემოაღნიშნულიდან ჩანს, აზარტული თამაშების ინდუსტრია ბევრს აკეთებს სპორტის განვითარებისთვის. ასევე შეგვიძლია აღვნიშნოთ სათამაშო კომპანიის დიდი მონაწილეობა ელექტრონული სპორტის განვითარებაში. ბევრი ტოტალიზატორი იღებს ფსონებს ონლაინ თამაშებზე: CS:GO, Dota 2, League of Legends, Starcraft 2 და სხვა. eSports ფსონების ეს რეიტინგი შეიძლება ჩაითვალოს სუბიექტურად, მაგრამ აუცილებელია გავითვალისწინოთ ქულების მაქსიმუმი, რომლებიც მნიშვნელოვანია eSports-ში მოთამაშეთა უმეტესობისთვის: ფსონების შერჩევა, ხატვა, ზღვარი, ასევე ბონუსი eSports დისციპლინებისთვის. 

სპორტულ შეჯიბრებებზე ფსონი არ არის მხოლოდ აზარტული თამაში, არამედ კარგი ფულის გამომუშავების, ცოდნისა და იღბლის გონივრულად გამოყენების საშუალება.  ტოტალიზატორის მომსახურებაზე მოთხოვნა წლიდან წლამდე იზრდება. გლობალური ბაზრის კვლევა აჩვენებს, რომ ეს ტენდენციას შეიძლება ვნახოთ  არა მხოლოდ იმ ქვეყნებში, სადაც ტოტალიზატორები რამდენიმე წლის წინ დაკანონდა, არამედ სადაც მათ მხოლოდ ახლახან მიეცათ „ჩრდილიდან გამოსვლის უფლება“. 

ფსონების პოპულარობის ზრდის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მიზეზი არის მჭიდრო ურთიერთობა თავად ფსონებსა და სპორტის სამყაროს შორის. ყველა უკვე მიჩვეულია იმ ფაქტს, რომ სპორტული სიახლეების გამოქვეყნების შემდეგ დიქტორი კითხულობს შანსებს ტოტალიზატორისგან, ამბობს, ვინ არის მისი სპეციალისტების აზრით, ფავორიტი მომავალ შეჯიბრში. საკმაოდ ხშირად, ტოტალიზატორები ოფიციალურად აფინანსებენ ძირითად ღონისძიებებს, ჩემპიონატებსა და გუნდებს. 

მეორე მნიშვნელოვანი მიზეზი არის ჩარჩოებისა და საზღვრების ნაკლებობა. მსხვილი ორგანიზაციები შესაძლებელს ხდიან ფსონის დადებას, ფაქტობრივად, სპორტის სამყაროდან ნებისმიერ მოვლენაზე, იქნება ეს ჩემპიონთა ლიგის მატჩი თუ ადგილობრივი ჩემპიონატის თამაში რუმინეთში. 

კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია სპორტული მედიების დაფინანსება, რომელშიც ტოტალიზატორები შეძლებისდაგვარად ინვესტირებას ახდენენ, რაც შესაძლებელს ხდის სხვადასხვა სპორტული ღონისძიებების პირდაპირ ტრანსლირებას. მსოფლიო ჩემპიონატი იქნება ეს MMA-ი თუ eSports-ი . ფაქტობრივად, მედიაგარემო მნიშვნელოვან როლს თამაშობს სპორტის განვითარებაში. მიუხედავად იმისა, რომ ბიუჯეტის სიმცირის გამო, მათ არ შეუძლიათ სრულად მონაწილეობა მიიღონ სპორტულ ცხოვრებაში და გააშუქონ ბევრი საინტერესო მოვლენას. 

სწორედ ამის გამო სჭირდება მედიას ტოტალიზატორების დაფინანსება. აზარტული თამაშების კომპანიები აფინანსებენ სპორტულ პროგრამებს, სადაც განიხილავენ სპორტსმენებს და სპორტულ ღონისძიებებს და ეს მნიშვნელოვანი ფაქტორი თავად მედია გარემოს და ზოგადად სპორტის განვითარებაში. მედია ყოველთვის მოქმედებდა როგორც შუამავალი საზოგადოებასა და კონკრეტულ ინდუსტრიას შორის.  

სპორტული მედიის მენეჯერებს უნდა შეეძლოთ განვითარება, რომ პროგრამა საინტერესო გახდეს და ამას დიდი ფული სჭირდება. მედიის თემის განხილვისას შეიძლება დავამატოთ, რომ მედია ასევე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ქალთა სპორტის გაშუქებასა და პოპულარიზაციაში. ბოლო ოცდაათი წლის განმავლობაში ჩატარებულმა კვლევებმა და მონაცემებმა აჩვენა, რომ მედიის მიერ ქალთა სპორტის გაშუქება იზრდება ძირითადი სპორტული ღონისძიებების დროს, მაგრამ ასეთი ღონისძიებების გარეთ გაშუქება რჩება 10% -ზე ნაკლები. ოლიმპიადის დროს, ზოგიერთ სპორტში ქალების გაშუქება შეიძლება მნიშვნელოვნად გაიზარდოს და ქალების განხილვა შედეგების მიღმა კონტექსტში (როგორიცაა ვარჯიში და მომზადება და როგორც სპორტული ინდუსტრიის ნაწილი). თუმცა, წონასწორობა მაინც გადახრილია სპორტში მამაკაცებისკენ.  შეიძლება ითქვას, რომ რაც მეტი სპონსორობა იქნება მედიისთვის, მით მეტი გენდერული ბალანსი შენარჩუნდება. 

 როდესაც სპორტის რეკლამირება ხდება, იცით, ვინ სარგებლობს სინამდვილეში? სპორტსმენი! ის პოპულარული ხდება და თუ ის საუკეთესოა, ხდება ხატი, ნახევარღმერთი და მისი სახელი შედის დიდების დარბაზში. რაც მთავარია, მაყურებელი განზე არ უნდა იდგეს. მაყურებლისა და მედიის გარეშე თამაში აზრს დაკარგავს. მედიის წყალობით, დღეს სპორტი განსაცვიფრებელი სილამაზით არის წარმოდგენილი. ეს სპორტს მიმზიდველს და მომგებიანს ხდის. ამიტომ, ტოტალიზატორის და მსხვილი სათამაშო კომპანიების მიერ მედიის მხარდაჭერა ძალიან მნიშვნელოვანია. ყოველივე ამის შემდეგ, ნებისმიერი  კომპანიისთვის მთავარი იმიჯია და არა მხოლოდ მოგება. ამის დასტურად შეიძლება მოვიყვანოთ ის ფაქტი, რომ ახლა მრავალი აზარტული კომპანიაა წარმოდგენილი საერთაშორისო ბირჟის პლატფორმებზე. 

ასევე შეგიძლიათ ვისაუბროთ ყაზახეთის ბაზარზე, რომელიც ბოლო წლებში სულ უფრო მეტ მხარდაჭერას იღებს ბუკმეკერული კომპანიებისგან და ეს პირდაპირ კავშირშია გლობალურ ტენდენციასთან და უკვე შეიძლება ითქვას, რომ სპორტისა და სპორტსმენების მხარდაჭერა დამკვიდრებული ტრადიციაა. ჩვეულებისამებრ, ბევრი პროექტი ჩრდილში რჩება და ტოტალიზატორები ხმამაღლა არ საუბრობენ  მათ მონაწილეობაზე მრავალი სპორტსმენის ცხოვრებაში, მაგრამ შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში ათზე მეტი პროექტი შეიქმნა ყაზახეთში სპორტის განვითარებისთვის. ძირითადი ფეხბურთის, ჰოკეის, კალათბურთის, esports გუნდები და სპორტული ღონისძიებებს აფინანსებს ქვეყნის ტოტალიზატორები. 

მხოლოდ 2019 წელს ყაზახეთში სპორტის სპონსორობამ თითქმის 1,8 მილიარდი ტენგე შეადგინა. არ ჩავთვლით მრავალრიცხოვან სოციალურ პროექტებს, რომლებიც მიზნად ისახავს რეგიონულ ცენტრებში თანამედროვე ევროპული სტანდარტებით აღჭურვილი სპეციალური საბავშვო ფეხბურთის მოედნების მშენებლობას. 

სახელმწიფო, რომელიც მხარს უჭერს ამ ტიპის თანამშრომლობას, დიდ სარგებელს იღებს. რამდენიმე ასპექტია 

1. პირველი არის სპორტის ხელშეწყობა და სახელმწიფოს არ უწევს დამატებითი თანხების გამოყოფა სხვადასხვა ფედერაციისთვის და ამ თანხების გადამისამართება სხვადასხვა სოციალურ პროექტებზე, რადგან სპორტის დამფინანსებელი კომპანიები ყოველწლიურად უფრო და უფრო მეტს ხარჯავენ მის განვითარებაზე და ეს გახდა პრესტიჟის საკითხი ყველა მსხვილი კომპანიისთვის. 

2. სპონსორების მთავარი ინტერესია, რომ გუნდი განვითარდეს და მეტი სარგებელი მოიტანოს ვიდრე ფიქსირებული მატჩებია, რაც, როგორც გვახსოვს, მისაღები იყო რამდენიმე წლის წინ. დღეს ისეთი ორგანიზაციები, როგორიცაა Integri Sport, საქართველოს სათამაშო ბიზნესის ასოციაცია და სხვა ასოციაციები ყოველწლიურად სულ უფრო მეტად ერთვებიან სპორტული ეთიკის ფორმირებაში და წვლილი შეაქვთ სამართლიანი სპორტის განვითარებაში. 

3. ყველაზე მთავარი ალბათ ახალგაზრდა პერსპექტიული სპორტსმენებისა და მომავალი ვარსკვლავების დაფინანსება, რომლებიც დროთა განმავლობაში მსოფლიო ასპარეზზე გასვლით თავიანთი სახელმწიფოს პოპულარიზაციას შეუწყობენ ხელს.  

ცალკე, შეიძლება შევეხოთ ეთიკის საკითხსა და ნორმებს, რომლებიც დაკავშირებულია სპორტში კანონის დარღვევასთან, როგორიცაა კორუფცია, მატჩის მანიპულირება, დოპინგთან ბრძოლა, და სხვა.  

მაგალითად, დღეს, GGA ხელს უწყობს შესაძლებლობების შექმნას სპორტის ეფექტური და ინოვაციური პროგრამების გამოყენების გზით. იძლევა რჩევებს და აქვს არაკომერციული ელემენტი - ეყრდნობა თავისი ექსპერტების გამოცდილებასა და განათლებასა რათა პოლიტიკის შემუშავება იყოს რეგულაციებთან შესაბამისობაში. ასოციაციის მიზანია მომხმარებელსა და აზარტული თამაშების კომპანიას შორის პასუხისმგებლიანი ატმოსფეროს შექმნაა. აქედან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია ადგილობრივ დონეზე ისეთი გარემოს შემუშავება, რომელიც შეესაბამება პასუხისმგებლიანი თამაშის პრინციპებს და სპორტულ ღონისძიებებში სამართლიანობას. ბუნებრივია, არ შეიძლება უარვყოთ ის ფაქტი, რომ ძნელია ასეთი საქმიანობის არაკომერციულ საფუძველზე ჩამოყალიბება, ამიტომ აუცილებელია საერთაშორისო კომპანიების მოზიდვა, რომლებიც უშუალოდ არიან დაინტერესებული ამ პრინციპებით. 

 დღეს კი, ამ ინდუსტრიაში უშუალო კონტრიბუტორები არიან აზარტულ და სპორტულ ფსონების კომპანიები, ამიტომ ნებისმიერი სახელმწიფო დაინტერესებული უნდა იყოს ადგილობრივი ბაზრის განვითარების ხელშეწყობით. 

დასკვნის სახით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ფსონების კომპანიებს დიდი წვლილი მიუძღვით ზოგადად სპორტის განვითარებაში. მიუხედავად მრავალი დავისა სხვადასხვა პოლიტიკოსებს შორის, რომ აღნიშნული კომპანიები ამას აკეთებენ მოგების მიზნით, არ არის სწორი მიდგომა. თითოეული აზარტული თამაშების ოპერატორი  ბუნებრივია ფიქრობს მოგებაზე, მაგრამ სპორტის განვითარება სპონსორობით არის პრესტიჟის საკითხი ყველა მსხვილი კომპანიისთვის.  

აქედან გამომდინარე, მარეგულირებლის ყველაზე დიდი შეცდომა ის არის, რომ კომპანიებს არ მისცეს საშუალება, რეკლამით დაეხმარონ სპორტის განვითარებას. ბევრი სოციალური პროექტია, რომლებსაც სხვადასხვა კომპანია უბრალოდ არ უწევს რეკლამას, რადგან ეს აღარ არის ეთიკური  ინდუსტრიაში. თუ სახელმწიფო ვერ ახერხებს ამა თუ იმ სპორტულ კლუბს ან სპორტსმენს მხარი დაუჭიროს, ამის საშუალება უნდა მისცეს კომპანიას, რომელიც პირდაპირ არის დაინტერესებული ქვეყანაში სპორტის განვითარებით.