რამდენიმე კვირიანი განხილვის შემდეგ, სომხეთის ეროვნული კრებამ დაამტკიცა საკანონმდებლო ცვლილებების პაკეტი, რომელიც აზარტული თამაშების ახალი საგადასახადო კოდექსს აწესებს.

დოკუმენტის მიხედვით, 2025 წლის 1 ივლისიდან კაზინოებისთვის, ონლაინ თამაშებისთვის, სპორტული ფსონებისთვის, ლატარიებისა და ტოტალიზატორებისთვის ბრუნვიდან 10%-იანი გადასახადი ამოქმედდება.

დამატებითი საგადასახადო ტვირთი 2025 წლის 1 აპრილიდან ამოქმედდება: სომხურ ლიცენზიაზე მოქმედი ონლაინ აზარტული და ბუკმეიკერული კომპანიებისთვის ლიცენზიის მოსაკრებელი გაორმაგდება. გარდა ამისა, მოსაკრებელი ყოველწლიურად გაიზრდება, სანამ მთავრობა არ შექმნის ახალ ორგანოს, რომელიც სომხეთის აზარტული თამაშების სექტორის რეგულირებას მოახდენს.

სომხეთის საგადასახადო კოდექსის რადიკალური რეფორმა

აზარტული თამაშების სექტორის საგადასახადო კოდექსის რეფორმა „სამოქალაქო შეთანხმების“ პარტიის დეპუტატმა, ჰაიკ სარქისიანმა შეიმუშავა. მისი მიზანი სახელმწიფო ბიუჯეტში 13 მილიარდი დრამის (34,24 მილიონი აშშ დოლარი) მოზიდვაა.

საგადასახადო საკითხების მოწესრიგების გრძელი გზა

წინა განხილვების დროს, ფინანსთა სამინისტრო ეწინააღმდეგებოდა გადასახადების ზრდას, რადგან მიაჩნდა, რომ ეს სექტორის შესაძლო დესტაბილიზაციასა და ფინანსური ნაკადების არარეგულირებად ბაზრებზე გადამისამართებას გამოიწვევდა. სამინისტრომ 2024 წელს უკვე შეიტანა ცვლილებები, რის შედეგადაც 5 მილიონ დრამზე (11,900 აშშ დოლარი) მეტი მოგება ახალ გადასახადს დაექვემდებარა.

სარქისიანმა სამინისტროზე ზეწოლა განახორციელა, როცა იკითხა, რატომ არ სურდათ მაღალი გადასახადების დაწესება, მაშინ როდესაც აზარტული თამაშების ინდუსტრიის ბრუნვა ბოლო ათწლეულში 400%-ით გაიზარდა და 2023 წელს 6,3 ტრილიონ დრამს (16,05 მილიარდი აშშ დოლარი) მიაღწია.

საკანონმდებლო პროცესი ორი თვით გადაიდო დამატებითი მოლაპარაკებებისთვის. საბოლოო მოსმენის შემდეგ, 2025 წლის 6 მარტს, მიღწეულ იქნა კომპრომისი, მათ შორის, ლიცენზიის მოსაკრებლის ზრდის ტემპის შემცირება ფინანსთა სამინისტროს მოთხოვნით.

ახალი რეგულაციები და ლიცენზირების სისტემა

რეფორმა დამტკიცდა იმ პირობით, რომ დაწესდება ახალი ლიცენზირების კვოტები ფინანსთა სამინისტროს რეკომენდაციების შესაბამისად, რათა ბიზნესისთვის საგადასახადო ტვირთის სტაბილურობა უზრუნველყოს და ბაზრის დისბალანსი თავიდან აირიდოს. საგადასახადო რეფორმა ასევე ითვალისწინებს აზარტული თამაშების სექტორის მონიტორინგის ცენტრისა და ოპერატორთა ინსტიტუტის შექმნას.

გადასახადების ახალი სტრუქტურა

4H Agency-ის ანალიტიკური განყოფილების ხელმძღვანელის, ანასტასია იაუტოჯიევას თქმით, ახალი საგადასახადო კოდექსი არსებითად ცვლის გადასახადების სტრუქტურას მოთამაშეთა ფსონების მიღებისას.

თუ ონლაინ კაზინო იღებს ფსონებს 100 მილიარდ დრამამდე (250 მილიონი აშშ დოლარი) ან ონლაინ ბუკმეიკერი – 50 მილიარდ დრამამდე (125 მილიონი აშშ დოლარი), მაშინ მათ დამატებითი გადასახადი უნდა გადაიხადონ ამ ზღვარის მიღწევისთანავე.

მოსაკრებლის ზრდა

მანამდე მოსაკრებლები შემდეგნაირი იყო:

• ონლაინ-კაზინოებისთვის: 175 მილიონი დრამი (444,000 აშშ დოლარი)
• ონლაინ-ბუკმეიკერებისთვის: 50 მილიონი დრამი (126,000 აშშ დოლარი)

2025 წლის აპრილიდან იმოქმედებს 2.0 კოეფიციენტი, რაც მოსაკრებლებს გაზრდის:

• 350 მილიონ დრამამდე (890,000 აშშ დოლარი) ონლაინ-კაზინოებისთვის
• 100 მილიონ დრამამდე (253,000 აშშ დოლარი) ონლაინ-ბუკმეიკერებისთვის

კოეფიციენტი ყოველწლიურად გაიზრდება შემდეგი განრიგით:

• იანვარი 2026 – 3.0
• იანვარი 2027 – 4.0
• იანვარი 2028 – 5.0

რეგულაციის გავლენა

2028 წლისთვის, ონლაინ-კაზინოებისთვის გადასახადის ზღვარმა შეიძლება 1,4 მილიარდ დრამს (3,5 მილიონი აშშ დოლარი) მიაღწიოს. ზრდა გაგრძელდება მანამ, სანამ არ შეიქმნება მონიტორინგის ცენტრი და არ ჩამოყალიბდება ოპერატორთა ინსტიტუტი, რომელიც ბაზრის რეგულირებას მოახდენს.

ახალი საგადასახადო კოდექსი ფართო ძალისხმევის ნაწილია, რომელიც აზარტული თამაშების სექტორზე კონტროლის გამკაცრებას ისახავს მიზნად. დეპუტატმა აიკ სარგსიანმა განაცხადა, რომ ამ თანხების სომხეთის ეკონომიკაში გადამისამართება ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტის (მშპ) 10–15%-ით და სახელმწიფო შემოსავლების 7,34%-ით ზრდას გამოიწვევს. ასევე, მან შემოგვთავაზა ონლაინ აზარტული თამაშების ხელმისაწვდომობის შეზღუდვა გარკვეული სოციალური ჯგუფებისა და სახელმწიფო მოხელეებისთვის სოციალური ზიანის შემცირების მიზმით.

ინდუსტრიის რეაქცია

4H Agency აფრთხილებს, რომ გადასახადების მკვეთრმა ზრდამ შეიძლება ნეგატიური შედეგები გამოიწვიოს:

• აზარტული თამაშების ოპერატორებმა შეიძლება საექსპორტო ბაზრებზე გადაინაცვლონ.
• შესაძლოა, გაიზარდოს არარეგულირებადი „რუხი ბაზრის“ ზომა.
• ბაზრის მოთხოვნა-მიწოდების დისბალანსი ახალ მოთამაშეებს შეაშინებს.

ამ ეტაპზე, აზარტული თამაშების სექტორის რეაქცია გაურკვეველია. კანონმდებლები ამტკიცებენ, რომ რეგულაციების გამკაცრება საზოგადოების დასაცავად აუცილებელია, მაგრამ ფინანსური ტვირთი ოპერატორებს არასასურველ შედეგებამდე მიიყვანს, მათ შორის, არარეგულირებადი ბაზრის გაფართოებამდე.

წყარო